“Và khi tro bụi”: Chúng ta sẽ sống, khi những câu chuyện vẫn còn

Ảnh: NXB Trẻ

Một cuốn tiểu thuyết nhỏ nhắn nhưng bao chứa quá nhiều điều để nói, để bàn luận, để phân tích. Vốn định viết về tác phẩm dưới góc nhìn hiện sinh, nhưng nhìn lại thấy cũng đã có quá nhiều nghiên cứu chuyên sâu rồi, cả về phân tâm học hay ám ảnh bản thể, nên thôi để dành chủ đề ấy cho một tác phẩm khác. Ở đây mình sẽ chỉ nói nhẹ nhàng về những câu chuyện – những câu chuyện neo giữ người ta lại với cuộc đời.

Câu chuyện của An Mi

“Tôi muốn biết mình là ai để ngày tôi chết tôi biết rằng ai đã chết.”

Tại sao An Mi muốn chết? Có lẽ An Mi đã luôn muốn chết, nhưng chỉ đến khi người chồng ra đi, mối liên hệ cuối cùng với cuộc đời mà bấy lâu cô bám víu đã không còn, mong muốn ấy mới thật đương nhiên. Nhưng trước khi chết, cô muốn tìm được nguồn cơn vì đâu mình luôn vô định như vậy. Cô cần một cái khung để định nghĩa được mình, nhưng những mảnh vỡ rời rạc mà cô có không cho cô một cuộc đời hoàn chỉnh.

Từng câu chuyện, từng mắt xích tạo nên cuộc đời cô lần lượt đứt rã, khiến cô tách lìa thế giới. Câu chuyện về tuổi thơ lưu lạc, về thời niên thiếu bơ vơ xa xứ, về vụ tự sát của người cha nuôi yêu quý, về tai nạn của chồng. Theo dòng hồi tưởng của nhân vật, những đoạn kí ức hiện lên không theo một trình tự hợp lí nào, bất chấp không gian thời gian, như những nỗ lực đáng thương nhằm gom góp, chắp vá lại từng mảnh vỡ cho đủ đầy lại khoảng trống trong mình. An Mi khổ sở và bất lực, dù chính cô cũng không hiểu tại sao.

Câu chuyện của Michael

Theo một cách kì lạ, An Mi bị cuốn vào câu chuyện cũng kì lạ không kém của người nhân viên khách sạn Michael. An Mi ấm ức, trách cứ Michael vì anh “dám” đẩy câu chuyện của mình cho một người xa lạ là cô, cô biết phải làm gì với nó bây giờ? Nhưng thực tâm, cô ghen tị với Michael, vì anh có một câu chuyện để bước tiếp, có một người để tìm kiếm, trông chờ, đợi mong – cậu em trai Marcus. An Mi đã nương náu nhờ vào câu chuyện của Michael, cô đã cho phép mình sống tiếp hai năm, nhiều hơn so với dự kiến, để lần theo cuộc đời của những người không quen biết. Một trò rỗi hơi, ai cũng sẽ nói thế. Nhưng phải chăng, có một chút gì trong An Mi đã sống dậy, một chút gì sâu trong tiềm thức nhen cho cô hi vọng tìm được chính mình?

Câu chuyện của Anita

Khi An Mi bị cha con ông Kepmf từ chối và gạt ra khỏi câu chuyện của họ, cô lại một lần nữa chơi vơi. Rồi cô mượn câu chuyện của Anita, câu chuyện của một người bị lãng quên. Cô đặt mình dưới góc nhìn của Anita, cho rằng đó là một sự đồng điệu, sự đồng điệu của những người bị cõi đời ruồng bỏ. Nhưng như Anita đã nói:

“Cô chỉ mượn tôi để có cớ ngồi khóc về chính mình thôi.”

Lại là chuyện của An Mi

Câu chuyện quan trọng nhất cuộc đời An Mi hiện ra vào giây phút cô chạm ngưỡng sự sống và cái chết. Câu chuyện mà cô luôn chối bỏ, luôn muốn quên đi rồi lại tìm kiếm trong vô thức. Câu chuyện kết nối mọi sự kiện, mọi ý nghĩa trong cô : Cô đã bỏ rơi em gái mình.

‘’Tôi chợt hiểu ra tất cả. Tại sao trong tất cả những năm của đời mình tôi đã không tìm được cái thứ keo để gắn lại các mảnh của cuộc đời lại với nhau và gắn chính mình vào với thế giới loài người... Tôi đã bỏ rơi đứa em trong cái khoảnh khắc quan trọng nhất của cả đời tôi và đời nó.’’

An Mi đã thay Michael đi tìm em trai Marcus, có phải vì điều gì trong cô thôi thúc, rằng cô có một sứ mạng chưa thực hiện, có một người đang chờ đợi cô tìm thấy.

“Tôi tưởng tôi là Marcus bị bỏ rơi. Bây giờ tôi chợt hiểu ra mình là Michael đã chọn lấy sự mất trí nhớ để đổi lấy sự ấm êm trong căn nhà của Sophie.”

Cô đã tìm được manh mối của cuộc đời mình, ý nghĩa cho sự sống của mình, trong thời khắc muộn màng:

“Tôi biết tôi phải về tìm em mình... Tôi không thể chết, ngàn lần không muốn chết.”